Araç Değer Kaybı Nedir?
Meydana gelen trafik kazası neticesinde, aracın kazadan önceki ikinci el piyasa değeri ile kazadan sonraki ikinci el piyasa değeri arasındaki farka araç değer kaybı denir.
Herhangi Bir Yaş veya Kilometre Sınırı Var Mıdır?
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında yapılan değişiklikten önce araç değer kaybı tazminatı talep edebilmek için, aracın 165.000 km veya altında olması gerekli olup, 165.000 km üstündeki araçlar bakımından tazminat talep edilememekteydi. Yapılan değişiklikle birlikte 165.000 km sınırı kaldırılarak her yaş ve kilometredeki araçlar bakımından araç değer kaybı tazminatı talebi mümkün hale getirilmiştir.
Dolayısıyla artık, araç değer kaybı tazminatını talep edebilmek için aracın yaşı ve kilometresi önem arz etmemektedir.
Değer Kaybı Tazminatı Başvurusuna İlişkin Esaslar Nelerdir?
Değer kaybı başvurusunda bulunabilmek için ön şartlar şunlardır:
*En az iki aracın trafik kazasına karışmış olması gerekir. Kişinin kendi aracını kusuruyla başka bir yere çarpması durumunda değer kaybı talep edilemez.
*Değer kaybı talebinde bulunan tarafın, kazada %100 kusursuz olması gerekmeyip, kusuruyla orantılı olacak şekilde değer kaybı talep edilebilir. Ancak karşı tarafın kusurlu olması şarttır. Karşı tarafın hiç kusuru yoksa değer kaybı talep edilemez.
*Başvuru öncesinde kaza sebebiyle oluşan hasarların giderilmiş olması gerekir.
*Aracın kaza öncesinde ya da sonrasında pert kaydı – çekme belgesi olmamalıdır.
*Aracın aynı bölgeden ya da parça üzerinden ikinci kez işlem görmemiş olması gerekir.
Değer Kaybı Kimden/Nereden Talep Edilir?
Sigorta Şirketine Başvuru
Meydana gelen kazada kusurlu olan ve tazminat talep edilen aracın zorunlu trafik sigortası yapılmışsa; öncelikle bu sigortayı yapan sigorta şirketine ilgili evrakla birlikte yazılı olarak başvuru yapılmalıdır. Ancak hasara sebep olan aracın zorunlu trafik sigortası yoksa bu durumda doğrudan dava açılmalıdır.
KTK m.109/1 hükmüne göre; araç değer kaybı tazminatına ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun m.99/1 hükmünün yaptığı atıfla, bu kanuna dayanılarak çıkartılan Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları Ek: 6 uyarınca istenilecek belgeler aşağıdakilerden ibarettir.
- Trafik kazası tespit tutanağının resmi tasdikli sureti veya taraflar arasında tutulmuş kaza tespit tutanağı
- Varsa ifade ve görgü tespit tutanakları
- Mağdur(hasarlı) araca ait ruhsatname sureti
- Varsa hasarlı araca ve kaza yerine ait fotoğraf ve görüntüler
- Mağdur araç sahibine/zarar gören üçüncü şahsa ait banka hesap bilgileri (banka – şube adı, Iban numarası).
- Değer kaybı talep dilekçesi
- Maddi hasara ilişkin ekspertiz yapıldıysa eksper raporu
Bu belgelerin haricinde sigorta şirketi, araç değer kaybı talebinde bulunan taraftan tazminat hakkını etkileyen bilgi ve belgeleri de talep edebilir. Bu durumda özellikle hak kaybı yaşamamak adına ilgili sigorta şirketinden gerekli belgelerin teyit edilerek başvuru yapılması önem arz etmektedir.
Sigorta şirketi usulüne uygun olarak yapılan bu başvuruyu KTK m.97/1 hükmü uyarınca, başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde yazılı olarak cevaplamak zorundadır.
Eğer sigorta şirketi talebi olumlu karşılarsa, KTK m.99 /1 hükmü uyarınca, Sigortacılar, hak sahibinin zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarıyla belirlenen belgeleri, sigortacının merkez veya kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren sekiz iş günü içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödemek zorundadırlar.
Sigorta şirketi araç değer kaybı talebinden, kaza tarihi itibariyle geçerli zorunlu sigorta teminat limitleri dahilinde sorumludur. Yani sigorta şirketi, zarardan poliçedeki limit dahilinde sorumlu olacaktır, aşan kısımdan sorumlu tutulamaz. Aşan kısım, eğer varsa ihtiyari mali sorumluluk sigortacısından talep edilebilir.
Sigorta şirketi başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamazsa veya verilen cevabın talebi kısmen veya tamamen karşılamadığına ilişkin taraflar arasında uyuşmazlık çıkarsa ya da tazminat tutarında anlaşma sağlanamazsa; zarar görenin (araç değer kaybı tazminatı talep edenin) başvurabileceği iki yol vardır. Bunlar:
1) Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru
5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun m.30/13 hükmü gereğince komisyona gidilebilmesi için öncelikle sigorta şirketine başvuru yapmak zorunludur. Başvuruda bulunan taraf, yaptıkları başvuruya sigorta şirketinin başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde yazılı olarak cevap vermediğini veya sigorta şirketi tarafından talebinin kısmen ya da tamamen olumsuz sonuçlandığını belgelemelidir. Sigorta şirketine başvuru yapılmadan komisyona gidilebilmesi mümkün değildir.
Sigorta tahkim komisyonuna başvuru yapabilmek için araç değer kaybının talep edildiği sigorta şirketinin sigorta tahkim sistemine üye olması gerekmez. Sigorta kuruluşu, tahkim sistemine üye olmasa bile komisyona gidilebilir. (Ancak bu durum sadece zorunlu sigortalar -zorunlu trafik sigortası da dahil- bakımından geçerlidir.)
Uyuşmazlık çözümü için komisyona başvuru yapılırken belirlenen başvuru ücretinin ödenmesi gerekir.
Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuruda aşağıdaki belgelerin yer alması gerekir:
- Web sayfasından veya komisyondan temin edilerek eksiksiz olarak doldurulmuş ıslak imzalı başvuru formu.
- Başvuru sahibi gerçek kişilerin geçerli bir kimlik belgesinin (nüfus cüzdanı, ehliyet vb.) fotokopisi.
- Başvuru ücretinin ödendiğine dair banka makbuzu örneği.
- Sigorta kuruluşunun başvurunuzu kısmen ya da tamamen olumsuz sonuçlandıran şirket yetkililerince imzalanmış nihai cevap yazısı veya başvurunuzu yaptıktan sonra kuruluşun 15 gün sonunda yazılı cevap vermediğinin ispatına yönelik belgeler. (Noter ihtarnamesi, iadeli taahhütlü posta veya kargo alındısı, sigorta kuruluşunun evrak kayıt tarihini gösteren suret).
- Sigorta kuruluşuna göndermiş olduğunuz müracaat yazısı.
- Kuruluştan aldığınız cevabın taleplerinizi neden karşılamadığının detaylarını içeren açıklamalarınız ile komisyona başvurunuzla ne talep ettiğinizi açık ve somut olarak gösteren beyanınız.
- Uyuşmazlık konusunda haklılığınızı destekleyen diğer tüm belgelerin okunaklı birer sureti (Varsa sigorta sözleşmesi/poliçesinin bir sureti ile birlikte).
- Avukat aracılığıyla yapılan başvurularda vekaletnamenin aslı yahut vekil tarafından onaylanmış örneği, vekalet suret harç makbuzu ve baro pulu. (Vekaletnamede Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları veya Sigorta Tahkim Komisyonu’na müracaat yetkisi olması gerekmektedir.) (Vekaletnamede, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun Ek 6. maddesinde sınırlı şekilde sayılan kişiler, kanuni temsilciler ve baroda yazılı avukatlar dışında, ayrıca gerçek ve tüzel kişilerin yetkilendirilmemiş olması gerekmektedir.)
Komisyona yapılan başvuru, kural olarak dosya üzerinden değerlendirilir ancak hakemlerce gerekli görülürse duruşma da açılabilir.
Uyuşmazlığa bakacak olan sigorta hakemi/hakemleri komisyon tarafından görevlendirilir. Hakemler, görevlendirildikleri tarihten itibaren en geç dört ay içinde karar vermeye mecburdur. Aksi halde, uyuşmazlık yetkili mahkemece halledilir. Fakat bu süre tarafların açık ve yazılı muvafakatleriyle uzatılabilir.
Mahkemeye ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Tüketici Sorunları Hakem Heyetine intikal etmiş uyuşmazlıklar ile ilgili olarak Komisyona başvuru yapılmaz. Dolayısıyla sigorta şirketine yapılan başvurunun cevaplanmaması ya da olumsuz sonuçlanması üzerine yetkili mahkemede dava açılırsa artık bu uyuşmazlıkla ilgili komisyona gidilemez.
Komisyonun Kararlarına Karşı İtiraz ve Temyiz Yolu
Tahkim komisyonu kararlarına karşı Sigortacılık Kanunu m.30/12 hükmü gereğince itiraz ve temyiz yolu öngörülmüş olup uyuşmazlık parasal sınırına göre bir kısım uyuşmazlıklar hakkında verilen kararlar kesin olmakla beraber diğer uyuşmazlıklar açısından itiraz ve temyiz (HMK değişikliği ile istinaf) yollarına başvuru yapılabilmektedir.
2) Dava Açmak
Sigorta şirketi başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamazsa veya verilen cevabın talebi kısmen veya tamamen karşılamadığına ilişkin taraflar arasında uyuşmazlık çıkarsa ya da tazminat tutarında anlaşma sağlanmazsa; araç değer kaybının tazmin edilmesi için dava da açılabilir.
Yetkili Mahkeme
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları C.7’de birden fazla yetkili mahkeme tayin edilmiştir. Buna göre;
*Sigortacının merkez veya şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinde,
*Kazanın meydan geldiği yer mahkemesinde,
*Zarar görenin ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde, dava açılabilir.
Görevli Mahkeme
Dava haksız fiil sorumluluğuna dayanır. Haksız fiilden kaynaklanan tazminat davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Eğer dava aracın sürücüsüne ve/veya ruhsat sahibine karşı açılacaksa ve bu kişiler de tacir değilse, aynı zamanda davada bunlarla birlikte sigorta şirketine husumet yöneltilmeyecekse görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir.
Ancak dava tek başına sigorta şirketine ya da sigorta şirketiyle birlikte diğer sorumlulara karşı da açılacaksa görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir.
Zamanaşımı
Tazminat istemi, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve herhalde fiilin işlendiği tarihten itibaren on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.
Tahkim Komisyonu’na başvuruda olduğu gibi dava açmadan önce de sigorta şirketine başvuru yapılması zorunludur. Sigorta şirketine başvuru yapılmaksızın açılan dava, dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddedilir.
Dava Açmadan Önce Arabulucuya Başvuru Zorunlu Mudur?
Arabuluculuğun bir dava şartı olup olmadığı farklı ihtimallere göre değerlendirilmelidir. Buna göre dava ilgili sigorta şirketine karşı açılacaksa, davadan önce arabuluculuğa başvuru zorunludur. O nedenle, arabuluculuğa başvurmadan sigorta şirketine dava açılırsa, bu dava, dava şartı yokluğu nedeniyle reddedilir. Nitekim TTK m.5/A hükmü uyarınca; Bu Kanunun 4 üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.
Konuyu maddeler halinde özetlersek;
- Dava ilgili sigorta şirketine karşı açılacaksa, davadan önce arabuluculuğa başvuru zorunludur. Çünkü, sigorta hükümleri TTK’da düzenlendiğinden kanunun 4. maddesinin yaptığı atıfla, tarafların tacir olup olmadığına bakılmaksızın bu dava mutlak ticari iş/dava niteliğindedir.
- Dava, tacir olmayan gerçek kişilere karşı açılıp, sigorta şirketine husumet yöneltilmeyecekse arabuluculuğa başvuru zorunlu değildir.
Sonuç olarak, araç değer kaybı tazminatında ilk önce karşı aracın zorunlu trafik sigortasını yapan sigorta şirketine başvuru yapılacaktır. Şirket, yukarıda belirtildiği gibi başvuruyu yazılı olarak cevaplamazsa ya da diğer durumlardan biri varsa, bu durumda tazminat talep eden tarafın önünde iki seçimlik yol vardır. Birincisi komisyona başvurmak. İkincisi ise dava açmak.
Uygulamada genellikle, Tahkim Komisyonu’nun başvuruyu sonuçlandırma süresi davaya göre daha kısa sürdüğünden ve tahkime başvuruda arabuluculuk zorunlu olmadığından Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılmaktadır.
İşbu çalışmamızda kısaca araç değer kaybı kavramına ve tazminatın tahsiline yönelik açıklamalarda bulunmuş olmakla beraber alanın çok teknik olması ve ince nüansları olması sebebi ile hak kaybı yaşanmaması adına avukat aracılığıyla sürecin takibini tavsiye etmekteyiz. Bu doğrultuda uyuşmazlık halinde konuda avukatlık ve danışmanlık hizmeti veren büromuz ile iletişime geçebilirsiniz.
